Hē þā mid þām māðmum mǣrne þīoden,
2790 dryhten sīnne drīorigne fand
ealdres æt ende: hē hine eft ongon
wæteres weorpan, oð þæt wordes ord
brēost-hord þurhbræc.
2790 dryhten sīnne drīorigne fand
ealdres æt ende: hē hine eft ongon
wæteres weorpan, oð þæt wordes ord
brēost-hord þurhbræc.
Beowulf
Ic þās lēode hēold
"fīftig wintra: næs se folc-cyning
2735 "ymbe-sittendra ǣnig þāra,
"þē mec gūð-winum grētan dorste,
"egesan þēon. Ic on earde bād
"mǣl-gesceafta, hēold mīn tela,
"ne sōhte searo-nīðas, nē mē swōr fela
2740 "āða on unriht. Ic þæs ealles mæg,
"feorh-bennum sēoc, gefēan habban:
"forþām mē wītan ne þearf waldend fīra
"morðor-bealo māga, þonne mīn sceaceð
"līf of līce. Nū þū lungre
2745 "geong, hord scēawian under hārne stān,
"Wīglāf lēofa, nū se wyrm ligeð,
"swefeð sāre wund, since berēafod.
"Bīo nū on ofoste, þæt ic ǣr-welan,
"gold-ǣht ongite, gearo scēawige
2750 "swegle searo-gimmas, þæt ic þȳ sēft mǣge
"æfter māððum-welan mīn ālǣtan
"līf and lēod-scipe, þone ic longe hēold. "
XXXVIII. THE JEWEL-HOARD. THE PASSING OF BEOWULF.
Þā ic snūde gefrægn sunu Wīhstānes
æfter word-cwydum wundum dryhtne
2755 hȳran heaðo-sīocum, hring-net beran,
brogdne beadu-sercean under beorges hrōf.
Geseah þā sige-hrēðig, þā hē bī sesse gēong,
mago-þegn mōdig māððum-sigla fela,
gold glitinian grunde getenge,
2760 wundur on wealle and þæs wyrmes denn,
ealdes ūht-flogan, orcas stondan,
fyrn-manna fatu feormend-lēase,
hyrstum behrorene: þǣr wæs helm monig,
eald and ōmig, earm-bēaga fela,
2765 searwum gesǣled. Sinc ēaðe mæg,
gold on grunde, gumena cynnes
gehwone ofer-hīgian, hȳde sē þe wylle!
Swylce hē siomian geseah segn eall-gylden
hēah ofer horde, hond-wundra mǣst,
2770 gelocen leoðo-cræftum: of þām lēoma stōd,
þæt hē þone grund-wong ongitan meahte,
wrǣte giond-wlītan. Næs þæs wyrmes þǣr
onsȳn ǣnig, ac hyne ecg fornam.
Þā ic on hlǣwe gefrægn hord rēafian,
2775 eald enta geweorc ānne mannan,
him on bearm hladan bunan and discas
sylfes dōme, segn ēac genom,
bēacna beorhtost; bill ǣr-gescōd
(ecg wæs īren) eald-hlāfordes
2780 þām þāra māðma mund-bora wæs
longe hwīle, līg-egesan wæg
hātne for horde, hioro-weallende,
middel-nihtum, oð þæt hē morðre swealt.
Ār wæs on ofoste eft-sīðes georn,
2785 frætwum gefyrðred: hyne fyrwet bræc,
hwæðer collen-ferð cwicne gemētte
in þām wong-stede Wedra þēoden,
ellen-sīocne, þǣr hē hine ǣr forlēt.
Hē þā mid þām māðmum mǣrne þīoden,
2790 dryhten sīnne drīorigne fand
ealdres æt ende: hē hine eft ongon
wæteres weorpan, oð þæt wordes ord
brēost-hord þurhbræc. Bēowulf maðelode,
gomel on giohðe (gold scēawode):
2795 "Ic þāra frætwa frēan ealles þanc
"wuldur-cyninge wordum secge,
"ēcum dryhtne, þē ic hēr on starie,
"þæs þe ic mōste mīnum lēodum
"ǣr swylt-dæge swylc gestrȳnan.
2800 "Nū ic on māðma hord mīne bebohte
"frōde feorh-lege, fremmað gē nū
"lēoda þearfe; ne mæg ic hēr leng wesan.
"Hātað heaðo-mǣre hlǣw gewyrcean,
"beorhtne æfter bǣle æt brimes nosan;
2805 "se scel tō gemyndum mīnum lēodum
"hēah hlīfian on Hrones næsse,
"þæt hit sǣ-līðend syððan hātan
"Bīowulfes biorh, þā þe brentingas
"ofer flōda genipu feorran drīfað. "
2810 Dyde him of healse hring gyldenne
þīoden þrīst-hȳdig, þegne gesealde,
geongum gār-wigan, gold-fāhne helm,
bēah and byrnan, hēt hyne brūcan well:
"Þū eart ende-lāf ūsses cynnes,
2815 "Wǣgmundinga; ealle Wyrd forswēof,
"mīne māgas tō metod-sceafte,
"eorlas on elne: ic him æfter sceal. "
Þæt wæs þām gomelan gingeste word
brēost-gehygdum, ǣr hē bǣl cure,
2820 hāte heaðo-wylmas: him of hreðre gewāt
sāwol sēcean sōð-fæstra dōm.
XXXIX. THE COWARD-THANES.
Þā wæs gegongen guman unfrōdum
earfoðlīce, þæt hē on eorðan geseah
þone lēofestan līfes æt ende
2825 blēate gebǣran. Bona swylce læg,
egeslīc eorð-draca, ealdre berēafod,
bealwe gebǣded: bēah-hordum leng
wyrm wōh-bogen wealdan ne mōste,
ac him īrenna ecga fornāmon,
2830 hearde heaðo-scearpe homera lāfe,
þæt se wīd-floga wundum stille
hrēas on hrūsan hord-ærne nēah,
nalles æfter lyfte lācende hwearf
middel-nihtum, māðm-ǣhta wlonc
2835 ansȳn ȳwde: ac hē eorðan gefēoll
for þæs hild-fruman hond-geweorce.
Hūru þæt on lande lȳt manna þāh
mægen-āgendra mīne gefrǣge,
þēah þe hē dǣda gehwæs dyrstig wǣre,
2840 þæt hē wið attor-sceaðan oreðe gerǣsde,
oððe hring-sele hondum styrede,
gif hē wæccende weard onfunde
būan on beorge. Bīowulfe wearð
dryht-māðma dǣl dēaðe forgolden;
2845 hæfde ǣghwæðer ende gefēred
lǣnan līfes. Næs þā lang tō þon,
þæt þā hild-latan holt ofgēfan,
tȳdre trēow-logan tȳne ætsomne,
þā ne dorston ǣr dareðum lācan
2850 on hyra man-dryhtnes miclan þearfe;
ac hȳ scamiende scyldas bǣran,
gūð-gewǣdu, þǣr se gomela læg:
wlitan on Wīglāf. Hē gewērgad sæt,
fēðe-cempa frēan eaxlum nēah,
2855 wehte hyne wætre; him wiht ne spēow;
ne meahte hē on eorðan, þēah hē ūðe wēl,
on þām frum-gāre feorh gehealdan,
nē þæs wealdendes willan wiht oncirran;
wolde dōm godes dǣdum rǣdan
2860 gumena gehwylcum, swā hē nū gēn dēð.
Þā wæs æt þām geongan grim andswaru
ēð-begēte þām þe ǣr his elne forlēas.
Wīglāf maðelode, Wēohstānes sunu,
secg sārig-ferð seah on unlēofe:
2865 "Þæt lā mæg secgan, sē þe wyle sōð sprecan,
"þæt se mon-dryhten, se ēow þā māðmas geaf,
"ēored-geatwe, þē gē þǣr on standað,
"þonne hē on ealu-bence oft gesealde
"heal-sittendum helm and byrnan,
2870 "þēoden his þegnum, swylce hē þrȳðlīcost
"ōhwǣr feor oððe nēah findan meahte,
"þæt hē gēnunga gūð-gewǣdu
"wrāðe forwurpe.
"fīftig wintra: næs se folc-cyning
2735 "ymbe-sittendra ǣnig þāra,
"þē mec gūð-winum grētan dorste,
"egesan þēon. Ic on earde bād
"mǣl-gesceafta, hēold mīn tela,
"ne sōhte searo-nīðas, nē mē swōr fela
2740 "āða on unriht. Ic þæs ealles mæg,
"feorh-bennum sēoc, gefēan habban:
"forþām mē wītan ne þearf waldend fīra
"morðor-bealo māga, þonne mīn sceaceð
"līf of līce. Nū þū lungre
2745 "geong, hord scēawian under hārne stān,
"Wīglāf lēofa, nū se wyrm ligeð,
"swefeð sāre wund, since berēafod.
"Bīo nū on ofoste, þæt ic ǣr-welan,
"gold-ǣht ongite, gearo scēawige
2750 "swegle searo-gimmas, þæt ic þȳ sēft mǣge
"æfter māððum-welan mīn ālǣtan
"līf and lēod-scipe, þone ic longe hēold. "
XXXVIII. THE JEWEL-HOARD. THE PASSING OF BEOWULF.
Þā ic snūde gefrægn sunu Wīhstānes
æfter word-cwydum wundum dryhtne
2755 hȳran heaðo-sīocum, hring-net beran,
brogdne beadu-sercean under beorges hrōf.
Geseah þā sige-hrēðig, þā hē bī sesse gēong,
mago-þegn mōdig māððum-sigla fela,
gold glitinian grunde getenge,
2760 wundur on wealle and þæs wyrmes denn,
ealdes ūht-flogan, orcas stondan,
fyrn-manna fatu feormend-lēase,
hyrstum behrorene: þǣr wæs helm monig,
eald and ōmig, earm-bēaga fela,
2765 searwum gesǣled. Sinc ēaðe mæg,
gold on grunde, gumena cynnes
gehwone ofer-hīgian, hȳde sē þe wylle!
Swylce hē siomian geseah segn eall-gylden
hēah ofer horde, hond-wundra mǣst,
2770 gelocen leoðo-cræftum: of þām lēoma stōd,
þæt hē þone grund-wong ongitan meahte,
wrǣte giond-wlītan. Næs þæs wyrmes þǣr
onsȳn ǣnig, ac hyne ecg fornam.
Þā ic on hlǣwe gefrægn hord rēafian,
2775 eald enta geweorc ānne mannan,
him on bearm hladan bunan and discas
sylfes dōme, segn ēac genom,
bēacna beorhtost; bill ǣr-gescōd
(ecg wæs īren) eald-hlāfordes
2780 þām þāra māðma mund-bora wæs
longe hwīle, līg-egesan wæg
hātne for horde, hioro-weallende,
middel-nihtum, oð þæt hē morðre swealt.
Ār wæs on ofoste eft-sīðes georn,
2785 frætwum gefyrðred: hyne fyrwet bræc,
hwæðer collen-ferð cwicne gemētte
in þām wong-stede Wedra þēoden,
ellen-sīocne, þǣr hē hine ǣr forlēt.
Hē þā mid þām māðmum mǣrne þīoden,
2790 dryhten sīnne drīorigne fand
ealdres æt ende: hē hine eft ongon
wæteres weorpan, oð þæt wordes ord
brēost-hord þurhbræc. Bēowulf maðelode,
gomel on giohðe (gold scēawode):
2795 "Ic þāra frætwa frēan ealles þanc
"wuldur-cyninge wordum secge,
"ēcum dryhtne, þē ic hēr on starie,
"þæs þe ic mōste mīnum lēodum
"ǣr swylt-dæge swylc gestrȳnan.
2800 "Nū ic on māðma hord mīne bebohte
"frōde feorh-lege, fremmað gē nū
"lēoda þearfe; ne mæg ic hēr leng wesan.
"Hātað heaðo-mǣre hlǣw gewyrcean,
"beorhtne æfter bǣle æt brimes nosan;
2805 "se scel tō gemyndum mīnum lēodum
"hēah hlīfian on Hrones næsse,
"þæt hit sǣ-līðend syððan hātan
"Bīowulfes biorh, þā þe brentingas
"ofer flōda genipu feorran drīfað. "
2810 Dyde him of healse hring gyldenne
þīoden þrīst-hȳdig, þegne gesealde,
geongum gār-wigan, gold-fāhne helm,
bēah and byrnan, hēt hyne brūcan well:
"Þū eart ende-lāf ūsses cynnes,
2815 "Wǣgmundinga; ealle Wyrd forswēof,
"mīne māgas tō metod-sceafte,
"eorlas on elne: ic him æfter sceal. "
Þæt wæs þām gomelan gingeste word
brēost-gehygdum, ǣr hē bǣl cure,
2820 hāte heaðo-wylmas: him of hreðre gewāt
sāwol sēcean sōð-fæstra dōm.
XXXIX. THE COWARD-THANES.
Þā wæs gegongen guman unfrōdum
earfoðlīce, þæt hē on eorðan geseah
þone lēofestan līfes æt ende
2825 blēate gebǣran. Bona swylce læg,
egeslīc eorð-draca, ealdre berēafod,
bealwe gebǣded: bēah-hordum leng
wyrm wōh-bogen wealdan ne mōste,
ac him īrenna ecga fornāmon,
2830 hearde heaðo-scearpe homera lāfe,
þæt se wīd-floga wundum stille
hrēas on hrūsan hord-ærne nēah,
nalles æfter lyfte lācende hwearf
middel-nihtum, māðm-ǣhta wlonc
2835 ansȳn ȳwde: ac hē eorðan gefēoll
for þæs hild-fruman hond-geweorce.
Hūru þæt on lande lȳt manna þāh
mægen-āgendra mīne gefrǣge,
þēah þe hē dǣda gehwæs dyrstig wǣre,
2840 þæt hē wið attor-sceaðan oreðe gerǣsde,
oððe hring-sele hondum styrede,
gif hē wæccende weard onfunde
būan on beorge. Bīowulfe wearð
dryht-māðma dǣl dēaðe forgolden;
2845 hæfde ǣghwæðer ende gefēred
lǣnan līfes. Næs þā lang tō þon,
þæt þā hild-latan holt ofgēfan,
tȳdre trēow-logan tȳne ætsomne,
þā ne dorston ǣr dareðum lācan
2850 on hyra man-dryhtnes miclan þearfe;
ac hȳ scamiende scyldas bǣran,
gūð-gewǣdu, þǣr se gomela læg:
wlitan on Wīglāf. Hē gewērgad sæt,
fēðe-cempa frēan eaxlum nēah,
2855 wehte hyne wætre; him wiht ne spēow;
ne meahte hē on eorðan, þēah hē ūðe wēl,
on þām frum-gāre feorh gehealdan,
nē þæs wealdendes willan wiht oncirran;
wolde dōm godes dǣdum rǣdan
2860 gumena gehwylcum, swā hē nū gēn dēð.
Þā wæs æt þām geongan grim andswaru
ēð-begēte þām þe ǣr his elne forlēas.
Wīglāf maðelode, Wēohstānes sunu,
secg sārig-ferð seah on unlēofe:
2865 "Þæt lā mæg secgan, sē þe wyle sōð sprecan,
"þæt se mon-dryhten, se ēow þā māðmas geaf,
"ēored-geatwe, þē gē þǣr on standað,
"þonne hē on ealu-bence oft gesealde
"heal-sittendum helm and byrnan,
2870 "þēoden his þegnum, swylce hē þrȳðlīcost
"ōhwǣr feor oððe nēah findan meahte,
"þæt hē gēnunga gūð-gewǣdu
"wrāðe forwurpe.