Quare illud satis est, si nobis is datur unis,
Quem lapide illa diem candidiore notat.
Quem lapide illa diem candidiore notat.
Catullus - Carmina
Is clusum lato patefecit limite campum,
Isque domum nobis isque dedit dominam,
Ad quam communes exerceremus amores.
Quo mea se molli candida diva pede 70
Intulit et trito fulgentem in limine plantam
Innixa arguta constituit solea,
Coniugis ut quondam flagrans advenit amore
Protesilaeam Laudamia domum
Inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro 75
Hostia caelestis pacificasset eros.
Nil mihi tam valde placeat, Rhamnusia virgo,
Quod temere invitis suscipiatur eris.
Quam ieiuna pium desideret ara cruorem,
Doctast amisso Laudamia viro, 80
Coniugis ante coacta novi dimittere collum,
Quam veniens una atque altera rursus hiemps
Noctibus in longis avidum saturasset amorem,
Posset ut abrupto vivere coniugio,
Quod scirant Parcae non longo tempore adesse, 85
Si miles muros isset ad Iliacos:
Nam tum Helenae raptu primores Argivorum
Coeperat ad sese Troia ciere viros,
Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,
Troia virum et virtutum omnium acerba cinis, 90
Quaene etiam nostro letum miserabile fratri
Attulit. ei misero frater adempte mihi,
Ei misero fratri iocundum lumen ademptum,
Tecum una totast nostra sepulta domus,
Omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 95
Quae tuos in vita dulcis alebat amor.
Quem nunc tam longe non inter nota sepulcra
Nec prope cognatos conpositum cineres,
Sed Troia obscaena, Troia infelice sepultum
Detinet extremo terra aliena solo. 100
Ad quam tum properans fertur _simul_ undique pubes
Graeca penetrales deseruisse focos,
Ne Paris abducta gavisus libera moecha
Otia pacato degeret in thalamo.
Quo tibi tum casu, pulcherrima Laudamia, 105
Ereptumst vita dulcius atque anima
Coniugium: tanto te absorbens vertice amoris
Aestus in abruptum detulerat barathrum,
Quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum
Siccare emulsa pingue palude solum, 110
Quod quondam caesis montis fodisse medullis
Audit falsiparens Amphitryoniades,
Tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
Perculit imperio deterioris eri,
Pluribus ut caeli tereretur ianua divis, 115
Hebe nec longa virginitate foret.
Sed tuos altus amor barathro fuit altior illo,
Qui durum domitam ferre iugum docuit:
Nam nec tam carum confecto aetate parenti
Vna caput seri nata nepotis alit, 120
Qui, cum divitiis vix tandem inventus avitis
Nomen testatas intulit in tabulas,
Inpia derisi gentilis gaudia tollens
Suscitat a cano volturium capiti:
Nec tantum niveo gavisast ulla columbo 125
Conpar, quae multo dicitur inprobius
Oscula mordenti semper decerpere rostro,
Quam quae praecipue multivolast mulier.
Sed tu horum magnos vicisti sola furores,
Vt semel es flavo conciliata viro. 130
Aut nihil aut paulo cui tum concedere digna
Lux mea se nostrum contulit in gremium,
Quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido
Fulgebat crocina candidus in tunica.
Quae tamen etsi uno non est contenta Catullo, 135
Rara verecundae furta feremus erae,
Ne nimium simus stultorum more molesti.
Saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,
Coniugis in culpa flagrantem conquoquit iram,
Noscens omnivoli plurima furta Iovis. 140
Atquei nec divis homines conponier aequomst,
* * * *
* * * *
Ingratum tremuli tolle parentis onus.
Nec tamen illa mihi dextra deducta paterna
Fragrantem Assyrio venit odore domum,
Sed furtiva dedit muta munuscula nocte, 145
Ipsius ex ipso dempta viri gremio.
Quare illud satis est, si nobis is datur unis,
Quem lapide illa diem candidiore notat.
Hoc tibi, qua potui, confectum carmine munus
Pro multis, Alli, redditur officiis, 150
Ne vostrum scabra tangat rubigine nomen
Haec atque illa dies atque alia atque alia.
Huc addent divi quam plurima, quae Themis olim
Antiquis solitast munera ferre piis:
Sitis felices et tu simul et tua vita 155
Et domus, ipsi in qua lusimus et domina,
Et qui principio nobis te tradidit Anser,
A quo sunt primo mi omnia nata bona.
Et longe ante omnes mihi quae me carior ipsost,
Lux mea, qua viva vivere dulce mihist. 160
LXVIII.
TO MANIUS ON VARIOUS MATTERS.
When to me sore opprest by bitter chance of misfortune
This thy letter thou send'st written wi' blotting of tears,
So might I save thee flung by spuming billows of ocean,
Shipwreckt, rescuing life snatcht from the threshold of death;
Eke neither Venus the Holy to rest in slumber's refreshment 5
Grants thee her grace on couch lying deserted and lone,
Nor can the Muses avail with dulcet song of old writers
Ever delight thy mind sleepless in anxious care;
Grateful be this to my thought since thus thy friend I'm entitled,
Hence of me seekest thou gifts Muses and Venus can give: 10
But that bide not unknown to thee my sorrows (O Manius! )
And lest office of host I should be holden to hate,
Learn how in Fortune's deeps I chance myself to be drowned,
Nor fro' the poor rich boons furthermore prithee require.
What while first to myself the pure-white garment was given, 15
Whenas my flowery years flowed in fruition of spring,
Much I disported enow, nor 'bode I a stranger to Goddess
Who with our cares is lief sweetness of bitter to mix:
Yet did a brother's death pursuits like these to my sorrow
Bid for me cease: Oh, snatcht brother! from wretchedest me. 20
Then, yea, thou by thy dying hast broke my comfort, O brother;
Buried together wi' thee lieth the whole of our house;
Perisht along wi' thyself all gauds and joys of our life-tide,
Douce love fostered by thee during the term of our days.
After thy doom of death fro' mind I banished wholly 25
Studies like these, and all lending a solace to soul;
Wherefore as to thy writ:--"Verona's home for Catullus
Bringeth him shame, for there men of superior mark
Must on a deserted couch fain chafe their refrigerate limbs:"
Such be no shame (Manius! ): rather 'tis matter of ruth. 30
Pardon me, then, wilt thou an gifts bereft me by grieving
These I send not to thee since I avail not present.
For, that I own not here abundant treasure of writings
Has for its cause, in Rome dwell I; and there am I homed,
There be my seat, and there my years are gathered to harvest; 35
Out of book-cases galore here am I followed by one.
This being thus, nill I thou deem 'tis spirit malignant
Acts in such wise or mind lacking of liberal mood
That to thy prayer both gifts be not in plenty supplied:
Willingly both had I sent, had I the needed supply.